Işık Kullanımı Hakkında Bilinmesi Gereken 13 Şey

Işık Kullanımı Hakkında Bilinmesi Gereken 13 Şey… 

Yazımıza eklememizi veya çıkartmamızı istediğiniz bir durum varsa önerinizi bekliyoruz info@kadrajsinema.com a mail atabilirsiniz…

1-IŞIK

Fotoğrafı etkileyen en temel öğe ışıktır. Işık enerjisi olmadan herhangi bir görüngünün fotoğrafik görüntüye dönüşmesi mümkün değildir. Bizim algımız ve görünür ışık fotoğrafçılığı yalnızca mor ile kırmızı arasında kalan elektromanyetik dalga boylarını içermektedir. Bu spektrum dışında kalan bizim kimyasal ve dijital yardımcı araçlar olmadan göremeyeceğimiz bir evren daha var.

Işığı bir kaynaktan her yöne doğru dalgalanarak yayılan parçacıklar olarak düşünebiliriz. Cisimler ışık kaynaklarından aldıkları ışık parçacıklarını saniyede 300000 km’lik bir hızla helezonik dalgalı bir biçimde yansıtarak görüngülerini oluştururlar. Bütün ışık türlerinin hızı aynı olduğu halde dalga boyları farklılık göstererek ışığın niteliğini belirler. Dalga boyu kısa olan zayıf, dalga boyu uzun olan ise güçlü ışıktır. Görebildiğimiz en uzun dalga boyu kırmızı, en kısası ise mavidir.

Işık kaynaklarını rengine göre tanımlarken onları tek renk ve polikromatik (yani çok renkli) olarak tanımladıktan sonra polikromatik olanları kesintisiz ve kesintili spektrumdan oluşanlar olarak ayırabiliriz. Siyah bir cismin ısıtılması ile elde edilen ışık kesintisiz olmasına rağmen spektral ağırlığı sıcaklık ile birlikte değişmektedir. Sıcaklığın artması ile birlikte önce kırmızı ışık yaymaya başlayan cisim daha sonra turuncu, sarı, beyaz, mavi, mor renkleri yaymaya başlar. Bu yolla ışık yayan kaynakların sıcaklıkları Kelvin olarak ölçüldüğünde;

2-Işık Kaynakları Nelerdir? Doğal Ve Yapay Işık Kaynakları Nelerdir ? 

İnsanların görmelerini sağlayan enerji türü ışıktır. Bütün ışıklar bir ışık kaynağı tarafından üretilmektedir. Işık yapıp etrafını aydınlatan herşey ışık kaynağıdır. Dünyanın ve bilinen en büyük ışık kaynağı güneştir. Işık kaynakları itibari ile doğal ışık kaynakları ve yapay ışık kaynakları olmak üzere  iki grubu ayrılır.

Doğal Işık Kaynakları

Işık kaynaklarından bazıları ürettikleri ışık doğaldır . Bu tür kaynaklara doğal ışık kaynakları isimi verilmektedir. Güneş, yıldızlar, yıldırım ve şimşek türü doğal olaylar doğal ışık kaynakları grubuna girmektedir.

Yapay Işık Kaynakları Nelerdir? 

Doğal ışık kaynakları gece aydınlatması için yeterli değildir. Bu nedenle gece aydınlatmasında insanlar tarafından yapılmış yapay ışık kaynakları kullanılır Ampul, trafik lambası, mum, meşale, televizyon ekranı ve fener yapay ışık kaynaklarıdır

Güneş, mum alevi gibi bazı ışık kaynakları, çevrelerine ışıkla birlikte ısı da verirler Ateş böceği, denizin derinliklerinde yaşayan bazı balıklar ve floresan lamba gibi bazı ışık kaynakları ise ışık yayarken, ısı vermezler

Yapay ışık kaynakları; katı ve sıvı yakıtlar yakarak ya da elektrik enerjisini ışık enerjisine dönüştürerek yapay ışık sağlarlar.

3-Ters Işık

Işık kaynağı konunun arkasında fotoğrafçının önündedir. Ters ışıkta fotoğraf çekmek çok zordur ama çok etkili fotoğraflar elde edilebilir. Önden gelen ışıkta nesnenin görmediğimiz tarafını aydınlattığı için bakış yönümüzde detaylar kaybolur ama nesnenin dış formu belirginleşir. Konunun etrafındaki ışık hüzmeleri fotoğrafı güzelleştirir. İstenirse nesne dolgu flaşı ile aydınlatılabilir. Bunu fotoğrafa yükleyeceğiniz duygu belirler.

Ters ışık­la çe­ki­le­bi­le­cek ko­nu­lar

Ters ışık­la ça­lış­ma­ya baş­la­ma­nın en ko­lay yo­lu gü­ne­şi kar­şı­nı­za alıp ağaç, yap­rak, çi­çek gi­bi sık­lık­la rast­la­ya­bi­le­ce­ği­niz ko­nu­lar­la işin tek­ni­ği­ne ha­kim ol­mak için çe­şit­li de­ne­me­ler yap­mak. Ko­nu­la­rın çi­çek ve yap­rak ör­nek­le­rin­de ol­du­ğu gi­bi ışık ge­çir­gen ol­ma­sı et­ki­li fo­toğ­raf el­de et­me­ye yar­dım­cı ola­cak­tır.

Por­tre ça­lış­ma­la­rı da ters ışık­la de­ne­ne­bi­lir, sı­cak ren­gin ve ke­nar ışı­ğı­nın saç­lar et­ra­fın­da oluş­tu­ra­ca­ğı et­ki gö­rü­le­bi­lir. An­cak böy­le­si ça­lış­ma­lar­da ters ışık ne­de­niy­le yüz böl­ge­sin­de olu­şa­cak ka­rar­ma­la­rı ön­le­mek için yan­sı­tı­cı­lar­dan ve­ya dol­gu flaş­lar­dan ya­rar­la­nıl­ma­sı ge­rek­li ol­du­ğu unu­tul­ma­ma­lı­dır.

Ters ışık­ta çe­kim yap­mak için me­kan­lar da kul­la­nı­la­bi­lir. İç ve dış böl­ge­ler ara­sın­da­ki ışık fark­lı­lık­la­rı ile en­te­re­san so­nuç­lar el­de ede­bi­lir­si­niz. Gü­ne­şin par­lak ol­du­ğu gün­ler, bu­lut­suz gök­yü­zü ve güç­lü ar­ka ışı­ğı ne­de­niy­le ters ışık­ta ya­pı­la­cak çe­kim­ler için ol­duk­ça el­ve­riş­li­dir. Silüet fo­toğ­raf­la­rın­da ise en­te­re­san şe­kil­leri olan ko­nu­la­rı fo­toğ­raf­la­mak, ör­ne­ğin ya­pı­lar­la işe baş­la­mak ve göz eği­til­dik­çe di­ğer ko­nu­la­ra yö­nel­mek uy­gun ola­cak­tır. Si­lü­et ola­cak olan ob­je­nin de­tay gö­rün­me­ye­cek ka­dar si­yah ol­ma­sı ve kon­tür hat­la­rın­dan ne ol­du­ğu­nun ve ne yap­tı­ğı­nın bel­li ol­ma­sı, si­lü­et fo­toğ­raf­la­rı çe­ki­lir­ken kul­la­nı­la­cak ob­jek­tif ve ışı­ğın öl­çü­le­ce­ği böl­ge­nin önem­li ol­du­ğu unu­tul­ma­ma­lı­dır.

4-Ters ışık ve poz öl­çü­mü

Ters ışık­ta ya­pı­la­cak poz öl­çüm­le­ri, fo­toğ­raf­çı­nın oluş­tu­ra­ca­ğı et­ki­ye de bağ­lı­dır. Ör­ne­ğin bir silüet fo­toğ­ra­fı çe­kil­mek is­te­ni­yor­sa ışık öl­çü­mü­nün di­rek ola­rak ar­ka plan­dan ya­pıl­ma­sı ve poz de­ğer­le­ri­nin ma­ki­ne­ye ki­lit­len­me­si ge­re­kir. Ters ışık­lı çe­kil­miş fo­toğ­raf­lar­da öl­çü­mün fon­dan ya­pıl­ma­sı ile silüet fo­toğ­raf­la­rı el­de edi­lir­ken ko­nu­dan ya­pı­lan öl­çüm­ler ar­ka plan­da pat­la­ma­la­ra ne­den ola­cak, eğer ışık kay­na­ğı ko­nu­nun ar­ka­sı­na sak­la­nır­sa göl­ge­ler­den olu­şan iz­ler ve do­ku­lar or­ta­ya çı­ka­cak­tır.

ilüet fo­toğ­raf­la­rın­da çe­kim için 100mm odak uzak­lı­ğı­na sa­hip bir ob­jek­tif kul­la­nıl­dı­ğı­nı var­sa­ya­lım. Ters ışık kay­na­ğı ola­rak ör­ne­ğin doğ­mak­ta ve­ya bat­mak­ta olan gü­neş se­çil­miş­se, te­le ob­jek­tif­le­rin gö­rün­tü­yü bü­yüt­me özel­li­ği ne­de­niy­le ma­ki­ne po­zo­met­re­si do­ğal ola­rak bu oran­la­rı bü­yü­tül­müş ışık kay­na­ğı­nı he­sa­ba ka­ta­rak ya­pa­cak­tır. So­nuç ise gü­ne­şin ko­yu tu­run­cu ve­ya kır­mı­zı bir yu­var­lak ola­rak gö­zük­tü­ğü, ka­re­nin di­ğer bö­lüm­le­ri­nin sim­si­yah ol­ma­sa bi­le ka­rar­dı­ğı bir fo­toğ­raf ola­cak­tır. Silüet el­de edil­mek is­te­ni­len ko­nu da­hi et­ra­fın­da­ki ka­ran­lık ne­de­niy­le si­lin­miş ola­bi­le­cek­tir. Bu ne­den­le te­le ob­jek­tif­le silüet fo­toğ­raf­la­rı çe­kil­mek is­te­ni­yor­sa, öl­çü­mün ışık kay­na­ğı­nın ya­nın­dan ya­pıl­ma­sı, öl­çüm anın­da ba­ka­ca kay­na­ğın da­hil edil­me­me­si ge­rek­mek­te­dir. Öte yan­dan 24 mm, 28mm ya da 35mm gi­bi ge­niş açı­lı ob­jek­tif­ler­le ça­lı­şı­lı­yor­sa, kom­po­zis­yon oluş­tu­ru­la­rak çe­kim ya­pı­la­bil­me­si müm­kün­dür.

Eğer ön­de­ki ko­nu­nun ye­ter­li ışık al­ma­sı ar­zu edi­li­yor­sa yak­la­şık öl­çüm yap­mak, po­zo­met­re­nin öner­di­ği de­ğer­le­ri ma­ki­ne­ye ki­lit­le­mek ge­rek­mek­te­dir. Nok­ta öl­çüm de ya­pı­la­bi­lir. 300mm ve­ya 400mm’lik ob­jek­tif­le ya­pı­la­cak mer­kez ağır­lık­lı öl­çüm de nok­ta öl­çüm ni­te­li­ğin­de ola­cak­tır.Az poz­la­ma ile ters ışı­ğın bir­leş­me­si de, çe­ki­ci fo­toğ­raf­lar or­ta­ya çı­ka­ra­bi­lir. Ör­ne­ğin ters ışık alan bir son­ba­har yap­ra­ğı­nı dü­şü­ne­lim. Muh­te­me­len bu yap­rak ol­duk­ça kar­ma­şık bir ar­ka pla­na da sa­hip ola­cak­tır. Ar­ka plan he­sa­ba ka­tıl­mak­sı­zın yal­nız­ca yap­rak­ta­ki ışık­lı kı­sım­dan ya­pı­la­cak oku­ma ile fon ka­ra­ra­cak, fo­toğ­raf kom­po­zis­yo­nun ka­rı­şık­lı­ğın­dan kur­tul­muş ola­cak, ışık un­su­ru ta­sa­rı­mın ya­ra­tı­cı bir öğe­si ola­rak kul­la­nı­la­bi­le­cek­tir.

5-Ters ışı­ğın avan­taj­la­rı

Kar­ma­şık bir man­za­ra­yı ob­je­yi vur­gu­la­ya­rak sa­de­leş­ti­rir.• Por­tre­ler­de, ko­nu­yu da­ha gü­zel gös­te­ren bir ışık ha­le­si oluş­tu­rur.• Man­za­ra­la­ra kuv­vet­li göl­ge­ler ek­ler.

Ters ışı­ğın de­za­van­taj­la­rı• Ko­yu renk bir ob­je­de, ay­rın­tı­lar ek­sik ka­lır.• Ob­jek­tif­te iç yan­sı­ma­ya ne­den olur. Bu da dü­şük kon­tras­ta ve fo­toğ­raf üze­rin­de ışık le­ke­le­ri­ne yol açar. Fo­toğ­raf ma­ki­ne­ni­zi ob­jek­ti­fe göl­ge ya­pa­cak, ama bu ara­da gö­rün­tü­ye gir­me­ye­cek şe­kil­de bir göl­ge­lik (pa­ra­so­ley), eli­niz ya da bir ki­tap ile göl­ge­le­ye­rek, iç yan­sı­ma­ya en­gel ola­bi­lir­si­niz.• Ters ışık ile ba­şa çık­mak için poz­la­ma de­ğe­ri­ni kul­lan­mak, aşı­rı par­lak ar­ka pla­na yol açar.Ters ışık fo­toğ­raf­la­rı için kü­çük ipuç­la­rı• Ön plan­da ağaç, tek­ne ve­ya bir in­san olan gün­ba­tı­mı gö­rün­tü­le­rin­de dra­ma­tik bir silüet el­de et­mek için, fla­şı ka­pa­tın ve -1.0 ve­ya -2.0 poz­la­ma de­ğe­ri kul­la­nın.• Ob­je­ni­zi tam ma­na­sıy­la gös­ter­mek için, +0.5 ve­ya +1.0 poz­la­ma de­ğe­ri (ve­ya ma­ki­ne­ni­zin ters ışık den­ge­le­me düğ­me­si­ni) kul­la­nın. Bu du­rum­da ar­ka plan, aşı­rı ay­dın­lık ola­bi­lir.• Dol­gu fla­şı kul­la­nın. Ke­nar­da par­la­yan “ışık ha­le­si” ol­ma­sı­nı is­te­di­ği­niz por­tre­ler­de, göl­ge­le­ri ay­dın­lat­mak ve­ya silüete en­gel ol­mak is­te­di­ği­niz­de, ku­sur­suz bir se­çe­nek­tir.• Işı­ğı ob­je­ni­ze ge­ri yan­sıt­mak için, be­yaz bir yan­sı­tı­cı kar­ton kul­la­nın. Bu yön­tem, özel­lik­le ya­kın plan çe­kim­ler­de (ör­ne­ğin bir çi­çe­ği çe­ker­ken) kul­la­nış­lı­dır.• Ko­nu­ya iyi­ce yak­la­şın. Ters ışık alan ob­je­niz­le çer­çe­ve­yi dol­du­run ki da­ha par­lak olan çev­re ışı­ğı, ma­ki­ne­ni­zi ya­nılt­ma­sın.

6-Ters Işığın Zararları

Ters ışığın yaratıcı kullanımlarından bahsetmiş olsak da bazen istenmeyen sonuçlar doğurabilir.

Ters ışıkta güneşi karşımıza almak makinamızın sensörüne ya da gözümüze zarar verebilir. Objektif te bir mercektir ve merceği odaklayarak ateş bile yakabiliyoruz. Güneşe karşı fotoğraf çekerken bunu asla unutmayın.

Ters ışıkta çekilen fotoğraflar, ışık kaynağı başka bir şeyin tam arkasında kalmıyorsa fotoğrafta hareler oluşturabilir.

7-Fotoğrafta Ters Işık

fotoğrafçılıkla bilinmesi gereken önemli temel kurallardan biride, fotoğraf çekilirken ışık kaynağını arkaya almaktır yani sırtın dönülmesidir, ama bu kural her zaman geçerli olmayabilir. Yazının bu kısmında güneşe karşı fotoğraf çekmenin avantaj veya dezavantajlarını anlamaya çalışacağız.

Ters ışık ta çekilen  fotoğrafların en önemli avantajı sadeliktir. Aşağıda görülen Süleymaniye Camii’nin fotoğrafı estetik olarak sergilenmeye güzel bir örnektir.

Fotoğrafın ters ışık tekniğine uyularak  çekilmesinden dolayı alt kısmdaki görsel kargaşa tamamen fotoğraf dışına itilmiştir. Kızıl olan gökyüzü de fotoğrafın güzelliğine güzellik katan önemli bir görsellik oluşturmuştur. Ters ışık tekniği, bu fotoğraftaki gibi silueti karakteristik veya ayrıcalıklı  özelliğe sahip olan yapı ve objeler için kullanılması gerekir.

Ters ışık fotoğrafının diğer avantajı, manzara fotoğrafları için geçerli olmamakla birlikte  çekeceğimiz objenin gölgesini resmimizde farklı görsellik yaratmak için kullanabilmemiz dir.

8-Ters ışığa karşı nasıl fotoğraf çekilir ayarlar nasıl olmalı?

Yukarıdaki Fotoğrafta olduğu gibi fotoğraf çekmek istiyorsak pozlamayı ışığın yoğun olduğu bölge için ayarlamalıyız. Amacımız siluet çekmek olduğu için aydınlık bölge için yapılan doğru pozlama fotoğrafını çektiğimiz  yapının yada objenin siluetini karanlıkta bırakacaktır. Işığın az olduğu bölge için yapılan pozlama, gökyüzünün kızıllığı ve camii nin siluetindeki karanlık bölgeden taviz verilmesi anlamındadır.

Doğru pozlama nasıl yapılır: Ters ışıkta, fotoğrafta belirgin olarak çıkmasını istediğimiz ışıklı bölge için yapılan doğru enstantane ve diyafram değerlerini kullanmak demektir. Camii nin arkasında kalan ve daha fazla ışık alan gökyüzü için doğru olan enstantane ve diyafram ayarı seçersek camimizin silueti belirgin vede güzel olarak fotoğrafımıza yansıyacaktır.

Fotoğraf ve Fotoğrafçılık Nedir sorusunu bu yazımızda ışığın önemini kısaca belirtmiş olarak  sonlandıralım. Daha sonraki yazılarımızda hem yeni başlayan hem de üst düzey kullanıcılar için daha teknik ve ileri düzeyde devam edeceğiz

9-RENK SICAKLIKLARI

Kelvin sistemi kullanılırken hesaplar zor olduğundan Micro-Reciprocal Degree’nin kısaltması olan MIRED derecesi kullanılmaktadır. (MIRED = 1000000/Kelvin) Örnek olarak ev içerisinde Tungsten Işığı kullanılarak yapılacak bir çekimde sonuçların Turuncu çıkmasını önlemek için kullanmamız gereken düzeltme miktarı şöyle hesaplanmaktadır . Film MIRED değeri – Mevcut Işık MIRED değeri = (1000000/5500) – (1000000/2800) = 182 – 357 = -175 MIRED. Bu durumda toplam -175 MIRED düzeltme yapmamız gerekecektir. Bunun için -130 MIRED düzeltme yapan 80B numaralı Mavi filtreyi, -45 MIRED düzeltme yapan Açık Mavi 82C filtresi ile birlikte kullanmamız gerekecek. Açık mavi ve açık turuncu renkte olan filtreler renk düzeltme dışında fotoğrafa sıcak veya soğuk bir hava vermek için sık sık kullanılmaktadır

Işık kaynağında dikkat edilecek başka bir özellik içerdiği Ultraviyole miktarıdır. Fotoğraf Emülsiyonlarındaki mavi katman UV’ ye en duyarlı katmandır. Gözle görülememesine rağmen UV ışınları fotoğrafın Mavi çıkmasına sebep olurlar. Bu maviliği önlemek için renksiz olan bir UV filtresi veya UV ışınlarını süzme yeteneğine sahip SkyLight adında açık pembe filtresini kullanmak hem objektifinizi temiz tutacak hem görünmeyen ışınlar tarafından fotoğrafta meydana gelecek olan renk kaymalarını önleyecektir. Açık havalardaki aşırı UV bazen pozometreyi etkileyerek sonuçların koyu çıkmasına sebep olur. Bu durumlarda pozometrenin önerdiği değerden bir stop daha fazla pozlandırma sonucu çözecektir.

10-KONTRAST

Fotoğrafta en karanlık ve en aydınlık bölümler arasındaki ışık yoğunluğudur. Örneğin; Işık kaynağından yayılan ışığın konuyu her yönden eşit bir şekilde aydınlatması sonucu (bulutlu havada çekilen) fotoğrafta kontrast düşük olur. Bunun karşıtı ışığın tek bir yönden konuyu aydınlatması sonucu (güneşli havada çekilen) fotoğrafta kontrast yüksek olur.

İyi bir fotoğraf için kontrast ana etkenlerden birisidir. Fotoğrafta kontrast ne fazla ne eksik olmalıdır.Yüksek kontrast koyu gölgelerden parlak beyaz aydınlıklara kadar geniş bir ton farklılığı içerir. Az kontrast karanlık gölgeler ve parlak aydınlıkların aşırı uçlarını içermeyen daha sınırlı bir ton farklılığı ifade eder.

Parlak güneşli bir havada yani kontrastın yüksek olduğu zamanlarda bir yere baktığımızda tüm ton farklılıklarını algılayıp detayları rahatlıkla görebiliriz. Unutulmaması gereken filmlerin ton farklılıklarının gözlerimiz kadar olmadığıdır. Film farkı göz ardı edilirse gözümüzün gördüğü detayları fotoğrafta göremeyiz.

Güneş ışınları, açık alanda her noktayı aynı derecede aydınlatırlar.

Nokta ışık kaynaklarından yapılan aydınlatmalar da uzaklık artıkça konuya düşen ışık şiddeti azalır.

Arkası yansıtıcılı kaynaklar, koni şeklinde, ışık kaynağından uzaklaştıkça genişleyen bir ışık huzmesi oluştururlar.

Diğer bir ışık kaynağı da gökyüzü, açık renkli duvar yüzeylerinden gelen dağınık ışık kaynakları şeklinde tanımlanabilir.

11-DOĞAL IŞIK

Doğa da fotoğraf çekerken ışık tek bir kaynaktan yani güneşten gelir. Flaş

, lamba, ateş, ayışığı, reflektör gibi kaynaklar gün ışığının etkisini artırmak için kullanılırlar. Işığın kalitesi; günün saati, konuya geliş yönü, ışığa müdahale veya filmin özelliklerinden dolayı etkilenir.

Bir nesne üzerinden yansıyan ışık, nesnenin özeliğine bağlı kalarak düzgün, dağınık, kontrastlı,sert , yumuşak, donuk, sıcak, soğuk veya kırmızıdan maviye doğru değişik anlamlar verebilir. Genellikle donuk, mat mavimsi ışık sakin ve durağan bir anlam verir. Koyu ve sıcak ışık daha fazla heyecan ve enerji verir. Renkler bölümünde hangi rengin hangi anlamlar verdiğine bir göz atmanızda yarar var.

Göze hoş gelen fotoğraflar ışığın düzgün dağıldığı ve derinlik hissi vererek kontrast yaratan, çok koyu keskin olmayan gölgelerin yumuşak olduğu fotoğraflardır.

Doğru ışıktan yaralanmak için ışığı çok iyi okuyabilmeliyiz. Bu da artan tecrübe ile olur. Yani daha çok fotoğraf çekip, farklı ışıklarda aynı konuyu çekerek fotoğrafı nasıl etkilediğini görerek, daha çok fotoğraf görerek onların nasıl bir ışıkta çekildiğini inceleyerek ve sorarak öğrenebiliriz.

12-Işık Çeşitleri

Işık çeşitleri kendi arasında ayrılmaktadır. Bunların kimisi gözle görülürken kimisi görünmez günlük hayatımızın bir çok alanında sıklıkla kullanılıyorlar.

Kızıl Ötesi: Televizyonlarda genellikle kullanılmaktadır uzaktan kumandalar tarafından gönderilen sinyaller ile kontrol sağlanır. Aynı zamanda telefonlarda veri aktarımı içinde kullanılır.

Mikro Dalgalar: Mikro dalga fırınlar yemeklerin daha çabuk ısıtılıp pişirilmesi için kullanılır.

Radyo Dalgaları: Radyo ve televizyon yayınının yapılması için gerekli olmaktadır. yayılan frekanslar çevrilerek yayın yapmaktadır.

Mor Ötesi: Sahte paranın anlaşılmasında ve solaryumlarda kullanılmaktadır. Güneşten dahi mor ötesi ışın gelmektedir.

X Işınları: Röntgen cihazlarında kullanılır insan vücudunda bulunan iç organların görüntülenmesinde tıp alanında kullanılmaktadır.

Gama Işınları: Nükleer çalışmalarda bilim dünyasında kullanılır. Güneş ve atom bombasının patlaması sırasında genellikle çevreye yayılmaktadır.

Görülebilir Işın: Işık kaynağından yayılan ışığın çevreye çarpması ile görünen olgudur. İnsanların karanlıkta aydınlanmasını ve ışığın görünmesini sağlamaktadır.

13-Lambalar Hakkında Genel Bilgiler ve Çeşitleri

LAMBALAR HAKKINDA GENEL BİLGİLER

Görünür bir ışınım üretmek üzere tasarlanmış cihaza Lamba denir. günümüzdeen temel ışık kaynağı olan akkor Flamanlı lambalar, akkor ışınımıyla ışıküretirken , yüksek verimliliğiyle bilinen deşarj lambaları gazda elektrikselboşalmayla ışık üretirler.

Bir lambanın 1 Watt harcayarak ürettiği ışık akısının değeri olambanın ışıksal etkinlik değeridir. Fakat, dış ortam ısısı, balastözellikleri, lambanın yanma pozisyonu, şebeke gerilimindeki değişimler,kullanım süresi gibi faktörler lamba veriminde değişimlere neden olabilir.

Standart çalışma koşullarında lambanın ortalama kullanım süresine Lamba ömrüdenir. Şebeke gerilimindeki dalgalanmalar, toz, nem, sarsıntı, açma-kapamasıklığı, ortam sıcaklığı, kullanılan starter, balast gibi elemanların özelliklerilamba ömrünü etkiler.

Tablo 2 : Lambaların etkinlik faktörleri ve ömürleri

14- Işık Kirliliği Nedir?

Geceleyin çevremizi neden aydınlatıyoruz? Daha iyi görmek için, daha güzel çevrede bulunmak için, daha kolay çalışmak, daha güvende hissetmek için… Ticarette, turizmde çalışıyorsak iyi reklam yapmak ve müşteri kazanmak için. Fakat ne yazık ki hem Türkiye’de hem de bütün dünyada çok kötü gece aydınlatma uygulamaları var. Bu yanlış uygulama giderek yaygınlaşmakta ve artmaktadır.

Işık kirliliği, yanlış yerde, yanlış miktarda, yanlış yönde ve yanlış zamanda ışık kullanılmasıdır. Hava kirliliği havamızı, su kirliliği suyumuzu kirlettiği gibi, ışık kirliliği de iyi aydınlatmamızı kirletmektedir. Gereğinden fazla ve yanlış yerde ışık kullanmak etkisiz aydınlatma demektir; bunun sonucu olarak ışığı üretmek için harcanan enerjinin önemli bir kısmı da boşa gitmektedir.

Işık kirliliğinin maliyeti

Işık kirliliği ekonomiye yüktür. Şehirlerin, örneğin Ankara’nın, Antalya’nın üstünde uçaktan gece aşağı bakmış olanlar savurgan aydınlatmayı kolayca görmüşlerdir: Yanlış yönlendirilmiş sokak ve cadde lambaları, ilanlar, reklamlar…Yüzeyin yansıma gücü, kar örtüsü hariç, genelde %15’in altındadır. Dolayısıyla uçaktan görünen ışık denizi, çoğunlukla yukarı yönlendirilmiş ışıktır. Bu savurulmuş ışıktır, boşa giden enerjidir, boşa giden yakıt kaynaklarıdır, boşa giden vergidir, boşa giden paradır ve boşa giden karanlık gökyüzüdür. Geceleyin uzaya kaçan ışık miktarı ışık kirliliğinin ve dolayısıyla boşa giden enerjinin iyi bir ölçüsüdür. Işık kirliliğinin bütün dünyadaki nitel boyutunun en iyi göstergesi, ABD Hava Kuvvetleri Savunma Meteoloji Uydusu Programı (DMSP) ile yeryüzünün uzaydan elde edilen nozaik gece görüntüleridir. (www.lightpollution.it/worldatlas/pages/fig6.htm)

DMSP ölçüleri kullanılarak, yer yüzünden uzaya kaçan ışığın maliyeti hesaplanabilmektedir. Bu verilerden elde ettiğimiz 1997 yılı için Türkiye “haritası” ve uzaya kaçan enerji miktarını aşağıda veriyoruz. (Aslan ve Isobe 2000).“Işık enerji kaybı”, ilgili yerleşim yerinden bir yılda uzaya kaçan ışık enerjisidir; bu hesaplanırken bir gecede ortalama 10 saat aydınlatma yapıldığı varsayılmıştır.